Ενότητα 1: Μορφές και δυναμική της ενδοοικογενειακής βίας

1. Ορισμοί
2. Παράρτημα – Φύλο
3. Συνηθέστερες μορφές βίας στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας
4. Ειδικές μορφές βίας στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας
5. Θύματα ενδοοικογενειακής βίας
6. Δράστες ενδοοικογενειακής βίας

Πηγές

Εισαγωγή

Καλώς ήλθατε στην εισαγωγική Ενότητα 1 με θέμα «Μορφές και δυναμικές ή δυναμικήτης ενδοοικογενειακής βίας». Η ενότητα 1 θα σας δώσει μια επισκόπηση των διαφόρων μορφών ενδοοικογενειακής βίας (ΕΒ). Θα παράσχει το θεωρητικό υπόβαθρο για το θέμα αυτό με ιδιαίτερη έμφαση στις ευάλωτες ομάδες θυμάτων, όπως π.χ. άτομα με αναπηρία, ηλικιωμένοι ή άτομα ΛΟΑΤΚΙ+. Θα κοινοποιηθούν επίσης πληροφορίες σχετικά με τους δράστες της ΕΒ. Μέχρι το τέλος αυτής της ενότητας, θα έχετε μια βαθιά κατανόηση της πολύπλευρης φύσης της ενδοοικογενειακής βίας, των μορφών της, των θυμάτων και των δραστών της DV. Αυτή η γνώση είναι απαραίτητη για τον εντοπισμό των θυμάτων (Ενότητα 2), την καλή επικοινωνία (Ενότητα 3) και την αξιολόγηση του κινδύνου (Ενότητα 5).

Μαθησιακοί στόχοι

+ Κατανόηση της ενδοοικογενειακής βίας, των διαφορετικών μορφών της και του θεωρητικού της υποβάθρου.

+ Κατανόηση της σημασίας του φύλου και των πτυχών του φύλου στην ενδοοικογενειακή βία για τους ανταποκριτές πρώτης γραμμής.

+ Κατανόηση των ομάδων θυμάτων ΕΒ που βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευάλωτο και σχετικό(: πλαίσιο.

+ Κατανόηση σχετικά με το ποιοι είναι οι δράστες και γιατί γίνονται ή κακοποιητικοί.


«Η ενδοοικογενειακή βία είναι κάτι περισσότερο από ξυλοδαρμός, είναι κάτι περισσότερο από το να μην σου επιτρέπει να δεις τους φίλους σου, να μην σας επιτρέπει τα δικά σας χρήματα, να ελέγχει τη ζωή σας με κάθε δυνατό τρόπο. Κανείς δεν μπορεί να το δει».

«Η συντροφική βία δεν είναι ιδιαιτερότητα των φτωχών και των αμόρφωτων, όπως πολλοί άνθρωποι πιστεύουν. Η σύζυγος ενός γνωστού πολιτικού έμενε σε αυτό το καταφύγιο. Οικογένεια ανώτερης μεσαίας τάξης. Ο σύζυγος ήταν ένας αξιοσέβαστος ηγέτης της κοινότητας και άνθρωπος της Εκκλησίας. Μερικοί άνθρωποι ήξεραν τι συνέβαινε πίσω από κλειστές πόρτες. Τα παιδιά έβλεπαν πώς ο πατέρας βίαζε τη μητέρα. Κατούρησε ακόμη και τα παιδιά, ως τιμωρία για κακή συμπεριφορά. Ο άνδρας είχε τόσο μεγάλη επιρροή στην πόλη του που το γραφείο Κηδεμονίας αρνήθηκε να βοηθήσει όταν συνειδητοποίησαν ότι το όνομά του εμπλέκεται. Ήταν σχεδόν απελπιστικό για τη σύζυγο να δραπετεύσει από τη φυλακή της, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι δεν την πίστευαν και εκείνοι που την πίστευαν δεν τολμούσαν να τη βοηθήσουν».


Εργασίες

(1) Αφού διαβάσετε και τα δύο αποσπάσματα, σκεφτείτε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να έχετε συναντήσει τους όρους ενδοοικογενειακή βία και κακοποίηση μέχρι στιγμής. Πώς ορίζετε την ενδοοικογενειακή βία και κακοποίηση; Τι σημαίνει για εσάς και γνωρίζετε άλλους όρους που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το ίδιο φαινόμενο;

(2) Μπορεί να θέλετε να κάνετε μερικές σύντομες σημειώσεις και να επιστρέψετε σε αυτές καθώς συνεχίζετε να διαβάζετε. Καθώς βλέπετε τους διαφορετικούς ορισμούς, σκεφτείτε αν αυτό θα άλλαζε κάτι στις αρχικές σας απόψεις σχετικά με αυτό το θέμα.


1. Ορισμοί

Η βία μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε, οιασδήποτε φυλής, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκείας ή βιολογικού/κοινωνικού φύλου. Επηρεάζει άτομα από όλα τα κοινωνικοοοικονομικά υπόβαθρα και επίπεδα εκπαίδευσης.

Ενδοοικογενειακή βία (ΕΒ)

Η ενδοοικογενειακή βία, που ονομάζεται επίσης «ενδοοικογενειακή κακοποίηση», ορίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη ως ένα πρότυπο συμπεριφοράς σε οποιαδήποτε σχέση που χρησιμοποιεί ο δράστης για να αποκτήσει ή να διατηρήσει την εξουσία και να ασκήσει έλεγχο σε ένα άτομο μέσα σε μια οικογένεια ή νοικοκυριό.

  • Μπορεί να συμβεί μεταξύ (ετερόφυλων ή ομόφυλων ζευγαριών γονέα και παιδιού, αδελφών, θείων, ξαδέλφων, παππούδων ή ακόμα και συγκατοίκων.
  • Η βία μπορεί να περιλαμβάνει σωματικές, σεξουαλικές, συναισθηματικές, οικονομικές ή ψυχολογικές ενέργειες ή απειλές για ενέργειες που επηρεάζουν ένα άλλο άτομο με αρνητικό τρόπο.
Συντροφική βία (ΣΒ)
Image by freepik

Η συντροφική βία αναφέρεται στη συμπεριφορά εντός μιας στενής σχέσης που προκαλεί σωματική, σεξουαλική, οικονομική, κοινωνική ή ψυχολογική βλάβη, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής επιθετικότητας, του σεξουαλικού εξαναγκασμού, της ψυχολογικής κακοποίησης και των συμπεριφορών ελέγχου.

Μια στενή σχέση μπορεί να αναφέρεται στον τρέχοντα ή προηγούμενο ερωτικό σύντροφο, σύζυγο, περιστασιακό σύντροφο ενός θύματος, ανεξάρτητα από το αν ζουν μαζί στο ίδιο νοικοκυριό ή όχι.

Η συντροφική βία είναι μία από τις πιο κοινές μορφές βίας κατά των γυναικών και εμφανίζεται σε όλα τα περιβάλλοντα και μεταξύ όλων των κοινωνικοοικονομικών, θρησκευτικών και πολιτιστικών ομάδων. Ωστόσο, η συντροφική βία κατά των ανδρών μπορεί επίσης να συμβεί και δεν καταγγέλλεται επαρκώς.

Έμφυλη βία (ΕΒ)
Image by pch.vector on Freepik

Η βία με βάση το φύλο ορίζεται ως βία που στρέφεται κατά ενός ατόμου λόγω φύλου. Γυναίκες, άνδρες, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα (λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, τρανσέξουαλ queer, ίντερσεξ) και άλλα άτομα που δεν ταιριάζουν στον ετεροφυλόφιλο κανόνα ή στις παραδοσιακές δυαδικές κατηγορίες φύλου.

Μερικά παραδείγματα:
• Ενδοοικογενειακή βία

• Ακρωτηριασμός/Κοπή Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων (FGM/C)

• Γυναικοκτονίες – δολοφονίες γυναικών

• Καταναγκαστικός γάμος

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης (Συμβούλιο της Ευρώπης, Σύμβαση για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας) χαρακτηρίζει την έμφυλη βία και τη βία κατά των γυναικών ως έμφυλη πράξη που συνιστά «παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μορφή διάκρισης κατά των γυναικών».


2. Παράρτημα – Φύλο

Μαθησιακοί στόχοι

Η γνώση σχετικά με το φύλο και τις πτυχές του φύλου στην ενδοοικογενειακή βία είναι μείζονος σημασίας για τους ανταποκριτές πρώτης γραμμής. Η βαθύτερη κατανόηση των πτυχών φύλου/φύλου θα βοηθήσει στην καταλληλότερη διαφοροποίηση μεταξύ των διαφόρων τύπων ενδοοικογενειακής βίας και, κατά συνέπεια, στην προσαρμογή των απαντήσεων των οργανισμών. Εδώ θα βρείτε πληροφορίες σχετικά με το φύλο γενικά και εξειδικευμένες γνώσεις για τον τομέα της υγείας ως ανταποκριτής πρώτης γραμμής.

«50 γυναίκες στην Ευρώπη πεθαίνουν από
ανδρική ενδοοικογενειακή βία κάθε εβδομάδα»

Τα δεδομένα ποικίλλουν ανάλογα με τις πηγές.

Κάντε κλικ στους σταυρούς κάτω από κάθε όρο στην εικόνα για να δείτε τον ορισμό του.

Περισσότερες πληροφορίες για τα «Στερεότυπα» θα βρείτε στην Ενότητα 8.

Η σημασία της διαθεματικότητας

Στο πλαίσιο του φύλου, η κατανόηση της διαθεματικότητας είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις μοναδικές και αλληλεπικαλυπτόμενες εμπειρίες ατόμων που ανήκουν σε πολλαπλές (ή πολλαπλά;) περιθωριοποιημένες ομάδες.

«Δεν υπάρχει μονοθεματικός αγώνας, γιατί δεν ζούμε μονοθεματικές ζωές»

Audre Lorde, μαύρη φεμινίστρια λεσβία ακτιβίστρια
Ορισμός της διαθεματικότητας

Οι κοινωνικές κατηγοριοποιήσεις όπως π.χ. η φυλή, η εθνικότητα, το φύλο, η σεξουαλικότητα και η τάξη είναι αλληλένδετες και αποδίδονται σε ένα συγκεκριμένο άτομο ή ομάδα. Η διαθεματικότητα περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι κατηγορίες «τέμνονται», είτε ενισχύοντας είτε μειώνοντας την πιθανότητα να βιώσουμε συστημική καταπίεση, διαφορετικές μορφές διακρίσεων και ανισότητες.

Περαιτέρω καθήκοντα για προβληματισμό

Παρακολουθήστε το βίντεο και σημειώστε τις ακόλουθες ερωτήσεις:

(1) Αναφέρετε μερικά παραδείγματα διαθεματικότητας.

(2) Με ποιους τρόπους έχετε παρατηρήσει ή βιώσει προνόμια ή διακρίσεις που βασίζονται στη διασταύρωση των δικών σας κοινωνικών κατηγοριών;

(3) Αποτύπωση του τρόπου με τον οποίο η διαθεματικότητα μπορεί να επηρεάσει την πρόσβαση σε ευκαιρίες, πόρους και εκπροσώπηση σε διάφορους τομείς ή περιβάλλοντα (π.χ. εκπαίδευση, απασχόληση, μέσα ενημέρωσης, τομέας υγείας).

(4) Έχετε βρεθεί ποτέ σε μια κατάσταση όπου είδατε κάποιον να βιώνει διακρίσεις λόγω της διασταύρωσης των διαφόρων κατηγοριών του; Πώς αντιδράσατε και τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά;

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, δείτε την Ενότητα 8.

Αξιολόγηση γνώσεων: Έμφυλη βία


3. Συνηθέστερες μορφές βίας στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας

Η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να λάβει πολλές μορφές και συχνά δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια από το θύμα.


«Εκείνη τη στιγμή ένιωθα ότι δεν ήταν πραγματικά κακοποίηση, αλλά όσο περισσότερο το σκεφτόμουν, τόσο περισσότερο ένιωθα ότι κακοποιήθηκα. Η συναισθηματική κακοποίηση είναι πιο σοβαρή από τη σωματική κακοποίηση, καθώς δεν υπάρχουν εξωτερικά σημάδια ή μώλωπες. Όταν αυτό το συνειδητοποίησα μόνη μου, έφυγα. Το να ζεις μόνη είναι πολύ καλύτερο από αυτό που συνέβαινε στη σχέση».


Κάντε κλικ στους σταυρούς κάτω από κάθε όρο στους αντίστοιχους κύκλους για να δείτε τον ορισμό του.

Περαιτέρω εργασίες για προβληματισμό

(1) Ποιες από τις πιο κοινές μορφές ενδοοικογενειακής βίας που αναφέρονται ήταν άγνωστες σε εσάς;

(2) Ποια από τις πιο κοινές μορφές ενδοοικογενειακής βίας που αναφέρονται εδώ σας εξέπληξε, και γιατί;


4. Ειδικές μορφές βίας στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας

Εργασίες για προβληματισμού

Πριν διαβάσετε το επόμενο μέρος, αφιερώστε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε τις επόμενες δύο ερωτήσεις:

(1) Ποιες ειδικές μορφές βίας έρχονται στο μυαλό σας και οι οποίες δεν έχουν εξεταστεί στο τμήμα 3 (Συνηθέστερες μορφές βίας);

(2) Τι θεωρείτε ακρωτηριασμό/κοπή των γυναικείων γεννητικών οργάνων (FGM/C); Πιστεύετε ότι αυτό είναι ένα ζήτημα και στη χώρα σας;

Γάμος παιδιών, πρόωρος και καταναγκαστικός γάμος
Image by Freepik

• Παιδικός γάμος είναι όταν τουλάχιστον ένας από τους συζύγους είναι παιδί (ηλικίας κάτω των 18 ετών – σε ορισμένες περιοχές ηλικίας κάτω των 16 ετών).

• Οι πρόωροι γάμοι αφορούν ένα άτομο ηλικίας κάτω των 18 ετών ή γάμους όπου και οι δύο σύζυγοι είναι 18 ετών και άνω, αλλά άλλοι παράγοντες τους καθιστούν ανέτοιμους να συναινέσουν στο γάμο, π.χ. το επίπεδο σωματικής, συναισθηματικής, σεξουαλικής και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξής τους.

• Καταναγκαστικός γάμος είναι κάθε γάμος που πραγματοποιείται χωρίς την πλήρη και ελεύθερη συναίνεση ενός ή αμφότερων των μερών, όταν ένα ή και τα δύο μέρη δεν είναι σε θέση να τερματίσουν ή να εγκαταλείψουν το γάμο ή ως αποτέλεσμα πίεσης ή έντονης κοινωνικής ή οικογενειακής πίεσης.

Ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων (ΑΓΓΟ)

«Τουλάχιστον 500.000 γυναίκες και κορίτσια ζουν με τις
δια βίου συνέπειες του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων στην Ευρώπη»

Εάν δεν βλέπετε το βίντεο εδώ, χρησιμοποιήστε άλλο πρόγραμμα περιήγησης ή κάντε κλικ εδώ: www.youtube.com/watch?v=WJwP6C5q6Qg

Εάν δεν βλέπετε μια εικόνα εδώ, κάντε κλικ εδώ ή χρησιμοποιήστε άλλο πρόγραμμα περιήγησης.

Τι είναι ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων;

Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων (ΑΓΓΟ), γνωστός και ως κοπή των γυναικείων γεννητικών οργάνων  και η γυναικεία περιτομή, αποτελεί σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παραβιάζοντας το δικαίωμα στη φυσιολογική και ψυχολογική ακεραιότητα.

Περισσότερα από 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες που ζουν σήμερα έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων συμβαίνει σε ένα πλαίσιο παραδοσιακών κανόνων και πεποιθήσεων και υπάρχει επίσης στην Ευρώπη.

Σκόπιμα αλλοιώνει ή τραυματίζει τα γυναικεία εξωτερικά γεννητικά όργανα για μη ιατρικούς λόγους και εκτελείται κυρίως ενάντια στη θέληση της γυναίκας ή του κοριτσιού. Αφαιρεί τον έλεγχο του σώματός τους, τη σεξουαλικότητά τους και το δικαίωμά τους να έχουν βασικές σωματικές λειτουργίες απαλλαγμένες από λοιμώξεις και πόνο. Έτσι, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων αποτελεί εκδήλωση έμφυλης ανισότητας και διακρίσεων και παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Διαφορετικοί τύποι Α/ΚΓΓΟ;

Ο ακρωτηριασμός/κοπή των γυναικείων γεννητικών οργάνων είναι επιβλαβής για τα κορίτσια και τις γυναίκες και δεν παρέχει οφέλη για την υγεία.

Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων κατηγοριοποιείται σε τέσσερις κύριους τύπους:

Είναι ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων πρόβλημα στην Ευρώπη;
Source: Endfgm.eu

Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα, το οποίο υπάρχει και στην Ευρώπη. Εκτιμάται ότι 190.000 κορίτσια και γυναίκες σε 17 ευρωπαϊκές χώρες κινδυνεύουν να ακρωτηριαστούν και ότι πάνω από 600.000 γυναίκες στην Ευρώπη ζουν με τις συνέπειες του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

Εδώ θα βρείτε έναν διαδραστικό χάρτη για τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων στην Ευρώπη: https://map.endfgm.eu/map/554/FGM%20prevalence


Έχει μειώσει η πανδημία COVID-19 τον κίνδυνο ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων;

Ενώ η πανδημία COVID-19 έχει μειώσει τη δυνατότητα μετακίνησης για πρακτικές ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, δεν εμπόδισε το να εκτελείται η πρακτική με μυστικότητα. Έχει αυξήσει την ευάλωτη θέση των κοριτσιών και των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διατρέχουν κίνδυνο ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, έχει επιδεινώσει τις υφιστάμενες ανισότητες μεταξύ των φύλων, τις οικονομικές ανισότητες και τους κινδύνους για την υγεία και έχει διαταράξει τις προσπάθειες πρόληψης. Η πανδημία COVID-19 έχει καταστήσει δυσκολότερη την πρόσβαση των γυναικών και των κοριτσιών σε ψυχολογική υποστήριξη και ιατρική περίθαλψη, εάν χρειαστεί.

Γενικά, οι ανθρωπιστικές ρυθμίσεις και οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως οι συγκρούσεις και η κλιματική αλλαγή, αυξάνουν την ευπάθεια των γυναικών και των κοριτσιών στη βία, συμπεριλαμβανομένων επιβλαβών πρακτικών όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Περισσότερες από τις μισές χώρες όπου τα κορίτσια διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων αντιμετωπίζουν ανθρωπιστικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων.

Ενημερωτικό δελτίο: Εντατικοποίηση των παγκόσμιων προσπαθειών για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων: ενημερωτικό γράφημα και συστάσεις (2022)

Σεξουαλική εκμετάλλευση/καταναγκαστική πορνεία

Ο όρος «σεξουαλική εκμετάλλευση» σημαίνει κάθε πραγματική ή απόπειρα κατάχρησης ευάλωτης θέσης, διαφορικής εξουσίας ή εμπιστοσύνης για σεξουαλικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένης, ενδεικτικά, της αποκόμισης νομισματικού, κοινωνικού ή πολιτικού οφέλους από τη σεξουαλική εκμετάλλευση άλλου. Ορισμένοι τύποι «καταναγκαστικής πορνείας» μπορούν επίσης να εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία.

Βία για λόγους τιμής

Η βία για λόγους τιμής (επίσης HRV, βία τιμής,) περιγράφει κάθε μορφή βίας


• σωματική (ξυλοδαρμό, βιασμό, δολοφονία, ακρωτηριασμό γυναικείων γεννητικών οργάνων),

• ψυχολογική (ψυχική πίεση, απειλή, στέρηση προσωπικής ελευθερίας) ή

• άλλη (π.χ. περιορισμένη κυκλοφορία, περιορισμένος κύκλος φίλων, καταναγκαστικός έλεγχος, αναγκαστικός γάμος)

που πραγματοποιείται εντός της οικογένειας ή της κοινότητας στο όνομα της «οικογενειακής τιμής».

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι και οι άνδρες, τα αγόρια και τα άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως ομοφυλόφιλοι, λεσβίες, αμφιφυλόφιλοι, τρανσέξουαλ ή ίντερσεξ μπορεί να βιώσουν βία και ψυχολογική πίεση που σχετίζεται με την τιμή.

Η βία που σχετίζεται με την τιμή είναι συλλογική βία. Αν ένα μεμονωμένο μέλος της κοινότητας δεν εγκρίνει τους κανόνες της κοινότητας, μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο για το άτομο να τους αμφισβητήσει.

Γυναικοκτονίες – Δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών που σχετίζονται με το φύλο

Gender Dimesnsion of homoicide
Πηγή: UNODC Report on gender-related killings of women and girls, 2021

Η γυναικοκτονία ορίζεται ως η δολοφονία γυναικών και κοριτσιών λόγω του φύλου τους. Το 56% των θυμάτων γυναικοκτονίας σκοτώνονται από τους νυν και πρώην συντρόφους τους ή μέλη της οικογένειάς τους, όπως πατέρες, αδελφούς, μητέρες, αδελφές λόγω του ρόλου και της θέσης τους ως γυναικών.

Η γυναικοκτονία συχνά περιλαμβάνει συνεχιζόμενη κακοποίηση στο σπίτι, απειλές ή εκφοβισμό, σεξουαλική βία ή καταστάσεις όπου οι γυναίκες έχουν λιγότερη δύναμη ή λιγότερους πόρους από τον σύντροφό τους (1).

Γυναικεία εγκλήματα τιμής

 «Η γυναικεία δολοφονία τιμής είναι μια ιδιαίτερη μορφή γυναικοκτονίας, όπου η δολοφονία μιας γυναίκας διαπράττεται από ένα μέλος ή μέλη της οικογένειάς της που δεν εγκρίνουν την κοινωνική συμπεριφορά της γενικά, και τη σεξουαλική της συμπεριφορά ειδικότερα». (2)

more than 5 women and girls are killed every hour
Κακοποίηση γονέων από παιδιά και εφήβους (ΚΓΠΕ)

 «Έχω βρεθεί σε μια δύσκολη θέση όπου έχω βλάψει τη μητέρα μου και έχει επικοινωνήσει με την αστυνομία, αλλά δεν ήθελε να δει την κόρη της φυλακισμένη ή να της την παίρνουν. Αλλά ένιωθε ότι χρειαζόταν βοήθεια και δεν έλαβε αυτή τη βοήθεια. Ευτυχώς, έκανα την αλλαγή για τον εαυτό μου, αφού συνειδητοποίησα τη σοβαρότητα της κατάστασης, αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα».

Νεαρές γυναίκες (1)
Ορισμός

Η βία και κακοποίηση παιδιών και εφήβων προς γονείς (ΚΓΠΕ) περιγράφει μια δυναμική στην οποία ένα νεαρό άτομο (ηλικίας 8-18 ετών) εμπλέκεται σε καταχρηστική συμπεριφορά προς έναν γονέα ή ενήλικα φροντιστή και στην οποία η καταχρηστική συμπεριφορά είναι επιβλαβής και επαναλαμβανόμενη. Αυτή η κακοποίηση μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, οικονομική, καταναγκαστική ή συναισθηματική και μπορεί να περιλαμβάνει συμπεριφορές όπως χτύπημα, απειλές, εκφοβισμό για να κάνουν ή να μην κάνουν πράγματα ή να προκαλέσουν ζημιά στο σπίτι. (2)

Η ΚΓΠΕ εμφανίζεται συχνά ως έμφυλη μορφή βίας, με την πλειονότητα των περιπτώσεων που είναι γνωστές στις υπηρεσίες να αφορούν αγόρια στα τέλη της εφηβείας τους που κακοποιούν τις μητέρες τους. (1)

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την ΚΓΠΕ στην Ενότητα 2.

Αναπαραγωγικός εξαναγκασμός

Ο αναπαραγωγικός εξαναγκασμός είναι συμπεριφορά που παρεμβαίνει στην αυτόνομη λήψη αποφάσεων μιας γυναίκας, όσον αφορά την αναπαραγωγική υγεία. Μπορεί να λάβει τη μορφή σαμποτάζ της αντισύλληψης, εξαναγκασμού σε εγκυμοσύνη ή ελέγχου της έκβασης μιας εγκυμοσύνης(1).


Μερικά παραδείγματα αναπαραγωγικού εξαναγκασμού:
• Εξαναγκασμός ή πίεση του θύματος να μείνει έγκυος, να αποκτήσει παιδί ή να κάνει έκτρωση

• Άρνηση πρόσβασης στην αντισύλληψη

• Εν γνώσει μετάδοση σεξουαλικά μεταδιδόμενης λοίμωξης στο θύμα

• Παρεμπόδιση ή περιορισμός της πρόσβασης σε μαιευτικές/γυναικολογικές υπηρεσίες υγείας και πληροφορίες


Η ενδοοικογενειακή βία μπορεί να έχει πολλές μορφές. Μάθετε περισσότερα για αυτό, μέσω της καμπάνιας κόμικ του προγράμματος IMPROVE “Πώς να αναγνωρίζετε την ενδοοικογενειακή βία!” 

Μπορείτε να κατεβάσετε τα κόμικ στο σύνδεσμο Εκπαιδευτικό υλικό για εκπαιδευτές (Ενότητα 1)



5. Θύματα ενδοοικογενειακής βίας

Image by Gerd Altmann on Pixabay
Ορισμός

Οι όροι θύμα/επιζών αναφέρονται σε άτομα που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία (θύμα) ή έχουν βιώσει ενδοοικογενειακή βία (επιζώντες). Η χρήση των όρων αυτών αντικατοπτρίζει επίσης την ορολογία που χρησιμοποιείται στις νομικές διαδικασίες.

Περιγραφή: Το βίντεο εξηγεί ποιος επηρεάζεται από την ενδοοικογενειακή βία.
  • Τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας προέρχονται από όλα τα κοινωνικά, πολιτιστικά, οικονομικά και θρησκευτικά υπόβαθρα, έχουν διάφορες ηλικίες, φύλο και σεξουαλικό προσανατολισμό, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρίες. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ΔΕΝ υπάρχει «τυπικό θύμα».
  • Η ενδοοικογενειακή βία θεωρείται συχνά ως κάτι που «συμβαίνει σε άλλους». Οι άνθρωποι που δεν επηρεάζονται συχνά δεν καταλαβαίνουν γιατί το θύμα δεν εγκαταλείπει τον θύτη και γιατί δεν το λέει σε κανέναν.

Θύματα στη δυναμική της ενδοοικογενειακής βίας στις σχέσεις

Η ενδοοικογενειακή βία στις σχέσεις ακολουθεί ένα συγκεκριμένο δυναμικό μοτίβο. Το παρακάτω βίντεο το εξηγεί με περισσότερες λεπτομέρειες.

Αυτό το βίντεο δείχνει τύπους κακοποιητικής συμπεριφοράς μέσα σε μια σχέση μέσα από την ιστορία του John και της Jane. Λάβετε υπόψη ότι τα θύματα και οι δράστες ενδοοικογενειακής βίας προέρχονται από όλα τα κοινωνικά, πολιτιστικά, οικονομικά και θρησκευτικά υπόβαθρα, έχουν διάφορες ηλικίες, φύλο και σεξουαλικό προσανατολισμό, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρίες.

Περαιτέρω εργασίες για προβληματισμό
Παρακολουθήστε το βίντεο και απαντήστε στις ερωτήσεις στις ακόλουθες εικόνες. Θα βρείτε τις απαντήσεις στην επόμενη διαφάνεια μετά την ερώτηση.

Κύκλος βίας

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι δεν παρουσιάζουν όλες οι κακοποιητικές σχέσεις αυτό το κυκλικό μοτίβο. Ο κύκλος της βίας, ωστόσο, χρησιμεύει ως ένα χρήσιμο πλαίσιο για την κατανόηση των εμπειριών τόσο του θύματος όσο και του κακοποιητικού συντρόφου, καθώς και της πολυπλοκότητας της ενδοοικογενειακής βίας.

Ο κύκλος της ενδοοικογενειακής βίας είναι συχνά προβλέψιμος και μπορεί να αποτελείται από τρεις φάσεις, παρόλο που η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι πάντα μια γραμμική διαδικασία: (τα έχεις πει και πιο πάνω συνοπτικά πάντως)

Δημιουργία έντασης
  • Η ένταση συσσωρεύεται για τα συνηθισμένα εσωτερικά ζητήματα. Η λεκτική βία αρχίζει να εμφανίζεται.
  • Σε απάντηση, το θύμα προσπαθεί να διαχειριστεί την κατάσταση ευχαριστώντας τον δράστη, υποκύπτοντας στις απαιτήσεις του ή αποφεύγοντας την αντιπαράθεση, πιστεύοντας λανθασμένα ότι τέτοιες ενέργειες θα αποτρέψουν περαιτέρω κλιμάκωση.
  • Με την πάροδο του χρόνου, η ένταση κλιμακώνεται μέχρι να φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο, οδηγώντας στην έκρηξη.
Βίαιο επεισόδιο
  • Αυτή η κλιμάκωση συχνά προκαλείται είτε από ένα εξωτερικό γεγονός είτε από τη συναισθηματική κατάσταση του δράστη, αντί να επηρεάζεται από τη συμπεριφορά του θύματος.
  • Ως αποτέλεσμα, η αρχή του βίαιου επεισοδίου παραμένει απρόβλεπτη και βρίσκεται πέρα από τον έλεγχο του θύματος.
Φάση «μήνας του μέλιτος»:
  • Ο δράστης μπορεί να νιώσει αισθήματα ντροπής για τις πράξεις του.
  • Παρουσιάζεται μετανιωμένος και προσπαθεί να υποβαθμίσει τη σοβαρότητα της βίας, μεταθέτοντας συχνά την ευθύνη στο θύμα.
  • Στη συνέχεια, ο δράστης μπορεί να επιδείξει στοργική και ευγενική συμπεριφορά, σε συνδυασμό με συγγνώμη, πράξεις γενναιοδωρίας και εξυπηρετικότητας. Προσπαθεί πραγματικά να πείσει το θύμα ότι η βία δεν θα επαναληφθεί ποτέ.
  • Αυτή η επίδειξη στοργικής και μεταμελημένης συμπεριφοράς χρησιμεύει για την ενίσχυση της συναισθηματικής σύνδεσης μεταξύ των συντρόφων και είναι πιθανό να πείσει το θύμα ότι η αποχώρηση από τη σχέση είναι περιττή.

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το victim-blaming στην Ενότητα 8.

Ευρύ φάσμα ομάδων θυμάτων

Μερικοί άνθρωποι μπορεί να ανήκουν σε πολλές ομάδες και, ως εκ τούτου, μπορεί να αντιμετωπίσουν αυξημένο κίνδυνο ή ευπάθεια. Αυτές οι ομάδες μπορεί να περιλαμβάνουν αλλά δεν περιορίζονται σε:

Οι άνδρες ως θύματα
Image by kjpargeter on freepik

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι οι άνδρες μπορούν επίσης να πέσουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Ενώ η πλειοψηφία των θυμάτων είναι γυναίκες, δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι οι άνδρες μπορούν επίσης να βιώσουν ενδοοικογενειακή βία στις σχέσεις τους. Δυστυχώς, οι άνδρες θύματα συχνά δεν καταγγέλλονται και παραμένουν αόρατοι, ειδικά στα μέσα ενημέρωσης. Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις σχετικά με τους ρόλους των φύλων μπορούν να συμβάλουν περαιτέρω στην υποεκπροσώπηση των ανδρών θυμάτων στις στατιστικές και να τους αποθαρρύνουν από το να ζητήσουν βοήθεια ή να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους.

Μελέτη περίπτωσης: Οι άνδρες ως θύματα

Στις 4:34 μ.μ. Διαφωνία στο πάρκινγκ ενός εμπορικού κέντρου

Μια κραυγή από την κυρία Ε. ακούγεται όταν το κεφάλι της χτυπά στην οροφή του αυτοκινήτου πάνω από την είσοδο του οδηγού. Στη συνέχεια, οι περαστικοί παρατηρούν έναν δυνατό καβγά και συμπλοκή μεταξύ του ζευγαριού. Όταν το ζευγάρι μπαίνει στο αυτοκίνητο για να αρχίσει να οδηγεί, μια οδηγός τους μπλοκάρει με το όχημά της. Ο κ. Ε. στη συνέχεια τρέπεται σε φυγή.

4:37 μ.μ. Κλήση έκτακτης ανάγκης στο 100

Ένας από τους περαστικούς καλεί την αστυνομία.

4:50 μ.μ. Περιπολικό φτάνει στη σκηνή

Η έκθεση της κ. Ε. και των μαρτύρων δεν μπορεί να αποσαφηνίσει πλήρως τι συνέβη. Μάρτυρες λένε ότι έχουν δει ότι ο κ. Ε. ήταν βίαιος προς την κ. Ε. Ωστόσο, η κ. Ε. είπε ότι είχαν απλώς λογομαχήσει, οπότε μπήκε στο αυτοκίνητο μανιωδώς και τραυμάτισε το κεφάλι της. Συνέχισαν να τσακώνονται μετά και ήθελαν να επιστρέψουν με το αυτοκίνητο στο σπίτι τους, αλλά εμποδίστηκαν να το κάνουν. Ο κ. Ε. πιθανότατα είχε διαφύγει πανικόβλητος, λόγω των βίαιων λεκτικών επιθέσεων από περαστικούς.

Οι αστυνομικοί πήραν τις καταθέσεις και τα προσωπικά στοιχεία των μαρτύρων και της κυρίας Ε. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, η κ. Ε. δέχεται επίσης ερωτήσεις που χρησιμεύουν για την αξιολόγηση του κινδύνου να δεχθεί ξανά επίθεση. Η κ. Ε. αρνείται την ιατρική εξέταση και ενημερώνεται για τη δυνατότητα τεκμηρίωσης του τραυματισμού της σε εξωτερικά ιατρεία προστασίας από βία μέσα στις επόμενες ημέρες με νομικά ασφαλή, δωρεάν και, αν χρειαστεί, ανώνυμο τρόπο. Αφού η κ. Ε. ενημερωθεί για τα δικαιώματα των θυμάτων της, ένας εκ των δύο αστυνομικών αντιμετωπίζει με ευαισθησία το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας και επισημαίνει τις δυνατότητες εξειδικευμένης συμβουλευτικής και προληπτικής προσέγγισης. Η κ. Ε. ακούει αυτούς τους υπαινιγμούς και την εξήγηση των επιλογών αστυνομικής προστασίας (δικαστική εντολή προστασίας σύμφωνα με τον νόμο περί προστασίας από τη βία, υποστήριξη απειλούμενων ατόμων, απέλαση, διαμονή σε καταφύγιο γυναικών), αλλά παραμένει σταθερή ότι όλα είναι καλά στο σπίτι. Αρνείται οποιαδήποτε υποστήριξη και το ενημερωτικό φυλλάδιο που της προσφέρεται. Δεδομένου ότι οι συνολικές περιστάσεις υποδεικνύουν περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας, οι αστυνομικοί ενημερώνουν την κ. Ε. ότι ξεκινούν έρευνα εναντίον του συζύγου της για σωματική βλάβη και της παραδίδουν φυλλάδιο προστασίας θυμάτων με τον αριθμό υπόθεσης της αστυνομίας.

Η κυρία Ε. επιστρέφει τελικά μόνη της στο σπίτι και, λόγω του τραυματισμού της στο κεφάλι, με τα μέσα μαζικής μεταφοράς.

7:14 μ.μ. Κλήση έκτακτης ανάγκης στο 100

Μια κλήση έκτακτης ανάγκης λαμβάνεται στο 100 από τους γείτονες λόγω ενοχλητικού θορύβου στο διαμέρισμα του κυρίου και της κυρίας Ε.

7:35 μ.μ. Επέμβαση της αστυνομίας στο διαμέρισμα του ζεύγους Ε.

Δύο περιπολικά της απογευματινής βάρδιας φτάνουν στη διεύθυνση του ζευγαριού και φαίνεται ότι η διεύθυνση του ζευγαριού Ε. είναι ήδη αποθηκευμένη στο αστυνομικό σύστημα. Οι αστυνομικοί υποθέτουν ότι έχει υπάρξει ένα ακόμη περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας. Οι αστυνομικοί που μπαίνουν στο διαμέρισμα βλέπουν αμέσως ότι το ζευγάρι και η μητέρα της κυρίας Ε. είναι μεθυσμένοι. Όταν ερωτώνται χωριστά, και οι τρεις πλευρές υποβαθμίζουν το περιστατικό και δηλώνουν ότι ήταν αναστατωμένοι που ο κ. Ε. είχε φύγει το απόγευμα, αφήνοντας τη σύζυγό του μόνη με την αστυνομία και ένα τραύμα στο κεφάλι. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ορατά τραύματα ούτε του κ. Ε. ούτε της μητέρας της κυρίας Ε. και δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις ποινικού αδικήματος, οι παρευρισκόμενοι καλούνται να παραμείνουν ψύχραιμοι και ενημερώνονται ότι εάν κληθεί εκ νέου η αστυνομία, θα γίνει αναφορά διοικητικής παράβασης για ενοχλητικό θόρυβο.

9:44 μ.μ. Κλήση έκτακτης ανάγκης στο 100

Και πάλι, μια κλήση έκτακτης ανάγκης από τους γείτονες για διατάραξη της ειρήνης. Οι γείτονες λένε: «Τα πράγματα γίνονται πραγματικά άγρια στη διπλανή πόρτα. Νομίζω ότι έχουν άλλον έναν από τους καβγάδες τους».

10:10 μ.μ. Αστυνομική δράση στο σπίτι του ζευγαριού Ε.

Λόγω της υποψίας ότι πρόκειται για περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας, δύο περιπολικά φτάνουν ξανά. Μεταξύ αυτών είναι αστυνομικοί από την προηγούμενη επιχείρηση στο διαμέρισμα της οικογένειας Ε. Διαπιστώνουν ότι ο βαθμός τοξίκωσης από αλκοόλ του ζευγαριού Ε. καθώς και της μητέρας της κυρίας Ε. φαίνεται να είναι πολύ υψηλότερος σε σύγκριση με την προηγούμενη επίσκεψη. Επιπλέον, όλοι οι παρόντες παρουσιάζουν ίχνη αίματος, τραυματισμούς στα χέρια, τα χέρια και το πρόσωπο. Τα τραύματα του κ. Ε. είναι ιδιαίτερα σοβαρά.        

Για άλλη μια φορά, και τα τρία πρόσωπα ανακρίνονται χωριστά, όπου η κ. Ε. και η μητέρα της δηλώνουν ότι ο κ. Ε. άρχισε να γίνεται βίαιος απέναντί τους και έπρεπε να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.

Ο κ. Ε. ξεσπά σε κλάματα μπροστά σε έναν υπάλληλο και λέει ότι δεν μπορούσε να αντέξει τη βία της συζύγου και της πεθεράς του που συνεχιζόταν για χρόνια και ότι δεν ήξερε τι άλλο να κάνει εκείνο το βράδυ παρά να γίνει βίαιος. Παρά την έντονη μέθη του, ο κ. Ε. φαίνεται αξιόπιστος και παρέχει πειστικές πληροφορίες σχετικά με το έγκλημα και τη βία μέχρι σήμερα.

Η κ. Ε. και η μητέρα της έρχονται αντιμέτωπες με τις πληροφορίες που παρέχονται από τον κ. Ε., οπότε αντιδρούν λεκτικά με πολύ επιθετικό τρόπο και θέλουν και οι δύο να επιτεθούν στον κ. Ε. για να «του δείξουν τι σημαίνει να διαδίδεις τέτοια ψέματα γι ‘αυτές». Οι αστυνομικοί εμποδίζουν τις δυο γυναίκες να επιτεθούν ξανά στον κ. Ε.

Ο κ. Ε. θέλει να φύγει από το διαμέρισμα και μπορεί να φιλοξενηθεί μόνο σε ξενώνα αστέγων λόγω έλλειψης ειδικού καταλύματος για άνδρες θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Θα ήθελε να επικοινωνήσει με ένα συμβουλευτικό κέντρο για άνδρες που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία την επόμενη κιόλας μέρα και να τεκμηριώσει τους τραυματισμούς του σε μια κλινική προστασίας από βία. Σε αντίθεση με την κυρία Ε. και τη μητέρα της, συμφωνεί με την άμεση ιατρική περίθαλψη των τραυμάτων του. Για την αντιμετώπιση των τραυμάτων του, ο κ. Ε. οδηγείται στο πλησιέστερο νοσοκομείο με ασθενοφόρο. Από εκεί, πηγαίνει μόνος του στο καταφύγιο έκτακτης ανάγκης. Για άλλη μια φορά και οι δύο γυναίκες επιβεβαιώνουν ότι «έπρεπε μόνο να υπερασπιστούν τον εαυτό τους» από τις επιθέσεις του κ. Ε. Ως αποτέλεσμα, η αστυνομία αξιολογεί ως πολύ πιθανό τον κίνδυνο ο κ. Ε. να πέσει ξανά θύμα βίαιων επιθέσεων από τη σύζυγό του και τη μητέρα της.

Τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες

Κατά τη διάρκεια περαιτέρω ερευνών, οι μάρτυρες του πρώτου καβγά στο πάρκινγκ και ένας γείτονας της οικογένειας Ε. ανακρίνονται από την αστυνομία. Ο κ. Ε. κάνει εκτενή κατάθεση στην αστυνομία, στην οποία περιγράφει και πάλι την εξέλιξη και τη διαδοχική αύξηση της βίας εναντίον του, καθώς και τον φόβο του ότι κάποιος μπορεί να ανακαλύψει ότι είναι θύμα βίας στη σχέση του.

Στην έρευνα περιλαμβάνεται και η ιατροδικαστική έκθεση των εξωτερικών ιατρείων προστασίας από βία, η οποία επιβεβαιώνει την πορεία των γεγονότων όπως περιγράφεται από τον κ. Ε. Η κ. Ε. και η μητέρα της προβαίνουν μόνο σε δηλώσεις σχετικά με τις ποινικές κατηγορίες για επίθεση κατά του κ. Ε. Με αυτόν τον τρόπο, εμμένουν στην αρχική τους εκδοχή ότι ο κ. Ε. προκάλεσε την κλιμάκωση της βίας, αλλά μπλέκονται σε αντιφάσεις που τεκμηριώνονται. Όσον αφορά την κατηγορία της βαριάς σωματικής βλάβης εναντίον του κ. Ε., αμφότερες κάνουν χρήση του δικαιώματός τους να αρνηθούν να καταθέσουν.

Ο κ. Ε. ζητά συμβουλές από εξειδικευμένο συμβουλευτικό κέντρο για άνδρες που έχουν πέσει θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Του παραχωρείται η αποκλειστική χρήση της συζυγικής κατοικίας.

Μετά από τέσσερις εβδομάδες, οι αστυνομικές έρευνες ολοκληρώνονται με το πόρισμα να υποστηρίζει ότι ο κ. Ε. είναι προφανώς θύμα βίας από τη σύζυγό του και τη μητέρα της εδώ και χρόνια. Και τα δύο περιστατικά παραπέμπονται στο Ειδικό Τμήμα Υποθέσεων Ενδοοικογενειακής Βίας της Εισαγγελίας για περαιτέρω αντιμετώπιση.

Εργασία για προβληματισμό

(1) Εξετάστε τις δικές σας στάσεις και πεποιθήσεις σχετικά με τους άνδρες θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Αναλογιστείτε τυχόν προκαταλήψεις που μπορεί να έχετε και εξετάστε τρόπους για να είστε πιο υποστηρικτικοί και ενσυναισθητικοί προς τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας (ΕΒ).

(2) Αναλύστε τους πολιτιστικούς κανόνες και τις πεποιθήσεις γύρω από την αρρενωπότητα και πώς αυτές μπορούν να αποθαρρύνουν τα αρσενικά θύματα από το να αναφέρουν ΕΒ ή να ζητήσουν βοήθεια. Σκεφτείτε τρόπους αμφισβήτησης και επαναπροσδιορισμού επιβλαβών στερεοτύπων φύλου που μπορούν να εμποδίσουν την υποστήριξη των ανδρών θυμάτων.

(3) Εξετάστε τη διασταύρωση άλλων ταυτοτήτων όπως η φυλή, η εθνικότητα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση με την ανδρική θυματοποίηση.

Άτομα με αναπηρία, έκπτωση και ψυχική ασθένεια

«Οι γυναίκες με αναπηρία έχουν 2 έως 5 φορές περισσότερες
πιθανότητες να είναι θύματα βίας σε σχέση με
γυναίκες χωρίς αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας και του αναπαραγωγικού εξαναγκασμού, όπως η αναγκαστική στείρωση».

Τα άτομα με αναπηρία ή μακροχρόνια ασθένεια έχουν περισσότερες από διπλάσιες πιθανότητες να βιώσουν κάποια μορφή ενδοοικογενειακής βίας από τα άτομα χωρίς αναπηρία ή μακροχρόνια ασθένεια.

Εάν δεν βλέπετε το βίντεο εδώ, χρησιμοποιήστε άλλο πρόγραμμα περιήγησης ή κάντε κλικ εδώwww.youtube.com/watch?v=yhLsATwO0o4

 «Οι στενοί σύντροφοι ή τα μέλη της οικογένειας συχνά ενεργούν ως φροντιστές και αυτή η θέση εξουσίας μπορεί να αξιοποιηθεί, οδηγώντας σε ευρέως διαδεδομένα και διάχυτα μέσα καταναγκαστικού ελέγχου και κοινωνικής απομόνωσης». (1)

«Σε παγκόσμιο επίπεδο, 8 στις 10 αυτιστικές γυναίκες και το 78% των αυτιστικών μη δυαδικών ατόμων βίωσαν σεξουαλική βία, με περισσότερες από τις μισές να συμβαίνουν περισσότερες από μία φορές»

eucap, 2023

Εδώ μπορείτε να βρείτε ως παράδειγμα ένα ενημερωτικό δελτίο με δεδομένα σχετικά με τη βία κατά των αυτιστικών ατόμων.

Πηγή: SafeLives: Spotlight Report – Disabled Survivors Too: Disabled people and domestic abuse, 2017

Κοινότητα ΛΟΑΤΚΙA+

Στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+, η ενδοσυντροφική βία μπορεί να λάβει μοναδικές μορφές. Για παράδειγμα, ένας σύντροφος μπορεί να χρησιμοποιήσει τη μη οικειοθελή αποκάλυψη (outing) ή να απειλήσει να αποκαλύψει τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου του άλλου συντρόφου ως μέσο κακοποίησης. Αυτό όχι μόνο προκαλεί βλάβη, αλλά δημιουργεί επίσης ένα εμπόδιο που εμποδίζει το θύμα να ζητήσει βοήθεια.

Επιπλέον, τα ΛΟΑΤΚΙA+ θύματα ενδοοικογενειακής βίας μπορεί να έχουν προηγούμενες εμπειρίες σωματικών ή ψυχολογικών τραυμάτων, όπως εκφοβισμό ή εγκλήματα μίσους. Τα διεμφυλικά θύματα, ειδικότερα, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν συγκεκριμένες μορφές ενδοσυντροφικής βίας, συμπεριλαμβανομένων απειλών, εκφοβισμού, παρενόχλησης στο πλαίσιο της κακοποιητικής σχέσης τους.

Εάν δεν βλέπετε το βίντεο εδώ, χρησιμοποιήστε άλλο πρόγραμμα περιήγησης ή κάντε κλικ εδώ: www.youtube.com/watch?v=xShhv7cQHlc

Περαιτέρω εργασίες για προβληματισμό

(1) Γιατί τα ΛΟΑΤΚΙA+ άτομα συγκαταλέγονται στην πλέον ευάλωτη ομάδα θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας (ΕΒ);

(2) Σκεφτείτε ποια εμπόδια μπορεί να υπάρχουν στην πρόσβαση των θυμάτων ΕΒ στον τομέα της υγείας.

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εκπροσώπηση των ΛΟΑΤΚΙ+ στα μέσα ενημέρωσης στην Ενότητα 8.

Πρόσφυγες και μετανάστες

Οι άνθρωποι που δεν διαθέτουν υπηκοότητα ή οποιαδήποτε επίσημη ταυτοποίηση μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω διαφόρων παραγόντων, όπως τα γλωσσικά εμπόδια, η κοινωνική απομόνωση, η περιορισμένη πρόσβαση σε πληροφορίες ή οικονομικούς πόρους, τα πολιτιστικά πρότυπα και ο φόβος της απέλασης.

Σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, οι μετανάστες συχνά αποφασίζουν να μην αναφέρουν τέτοια περιστατικά επειδή φοβούνται τις πιθανές συνέπειες της μετανάστευσης. Το μεταναστευτικό καθεστώς τους μπορεί επίσης να εμποδίσει την πρόσβασή τους σε βασικές υπηρεσίες υποστήριξης.


Εάν δεν βλέπετε μια παρουσίαση εδώ, κάντε κλικ εδώ ή χρησιμοποιήστε άλλο πρόγραμμα περιήγησης.

Μελέτη περίπτωσης: Θύμα με μεταναστευτικό υπόβαθρο

Η Νόρα είναι μια 34χρονη γυναίκα με μεταναστευτικό υπόβαθρο. Έχει ζήσει εδώ στη χώρα σας για τρία χρόνια με τους γονείς και τις αδελφές της. Η Νόρα παντρεύτηκε τον Πέτρο πριν από δύο χρόνια. Ο Πέτρος είναι γιος οικογενειακού φίλου των γονιών της Νόρας. Η οικογένεια της Νόρας προέρχεται από μια πατριαρχική κουλτούρα όπου η κοινότητα προηγείται του ατόμου.
Ο γάμος της Νόρας με τον Πέτρο ήταν μια ανακούφιση για την οικογένεια της Νόρας, αφού στην κουλτούρα τους μια γυναίκα στην ηλικία της Νόρας δεν πρέπει να είναι ανύπαντρη. Ωστόσο, πολύ σύντομα μετά το γάμο της Νόρας και του Πέτρου, ο Πέτρος άρχισε να ελέγχει την καθημερινή της συμπεριφορά. Ο Πέτρος δεν αφήνει τη Νόρα να δει τους φίλους της ή να πάει πουθενά χωρίς αυτόν. Ένα υποχρεωτικό μάθημα γλώσσας είναι το μόνο μέρος όπου η Νόρα μπορεί να πάει μόνη της.
Ο Πέτρος παίρνει τη χρεωστική κάρτα της Νόρα και παίρνει δάνεια στο όνομά της. Όταν η Νόρα προσπαθεί να αντισταθεί, ο Πέτρος γίνεται βίαιος και την κακοποιεί. Ο Πέτρος απειλεί να στείλει τη Νόρα πίσω στην πατρίδα της.
Η Νόρα αποκαλύπτει την κατάσταση στους γονείς της, ζητώντας βοήθεια. Αρχικά, οι γονείς παίρνουν στα σοβαρά τη βίαιη συμπεριφορά του Πέτρου, αλλά ξαφνικά ο πατέρας της Νόρα πεθαίνει. Η θλιμμένη μητέρα της Νόρα δεν είναι ικανή να σταθεί μόνη της ενάντια στη θέληση του Πέτρου.
Ταυτόχρονα, ο Πέτρος διαδίδει φήμες για την ανηθικότητα της Νόρας, προκειμένου να δικαιολογήσει τους ισχυρισμούς για τις βίαιες ενέργειές του στην κοινότητά τους. Οι φήμες ταπεινώνουν την οικογένεια της Νόρας. Η κοινότητα πιέζει τη μητέρα της Νόρα και τις οικογένειες των αδελφών της να καθαρίσουν το όνομά τους.
Η μητέρα της Νόρας την ικετεύει να μείνει με τον Πέτρο για να ηρεμήσει η κατάσταση και οι αδελφές της της ζητούν να μην ενοχλεί άλλο τη μητέρα τους με το θέμα. Η Νόρα νιώθει ότι είναι υπεύθυνη για τη βία και τη φήμη της οικογένειάς της και αποδέχεται ότι το διαζύγιο με τον Πέτρο αποκλείεται.
Με την πάροδο του χρόνου, η βία γίνεται πιο σοβαρή και πιο συχνή. Σε μια περίπτωση, ο Πέτρος στραγγαλίζει τη Νόρα για τόση ώρα, που χάνει τις αισθήσεις της. Μετά τον στραγγαλισμό, αρχίζει να έχει προβλήματα ομιλίας, ειδικά σε αγχωτικές καταστάσεις. Η Νόρα νιώθει απομονωμένη, αβοήθητη και καταθλιπτική.
Ο Πέτρος απείλησε να μοιραστεί μερικές ιδιωτικές φωτογραφίες της Νόρας δημοσίως εάν η εκείνη «καταστρέψει τη φήμη του ως συζύγου», όπως το θέτει. Η Νόρα νιώθει άγχος αφού δεν μπορεί να μιλήσει σε κανέναν – ακόμα και στην οικογένειά της – για τα συναισθήματά της.

Εργασία για προβληματισμό

Αυτή ήταν η ιστορία της Νόρας. Σκεφτείτε τις ακόλουθες ερωτήσεις:

(1) Ποιες μορφές ενδοοικογενειακής βίας βιώνει η Νόρα;

(2) Ποιες πράξεις, καταστάσεις ή συνθήκες θέτουν σε κίνδυνο τη Νόρα;

(3) Ποιες καταστάσεις που περιγράφονται στην περιπτωσιολογική μελέτη θεωρείτε ατυχείς, αλλά όχι δική σας δουλειά, ως ανταποκρινόμενος πρώτης γραμμής;

Παιδιά και νέοι

Picture from Gerd Altmann by Pixabay

«Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι έως και 1 δισεκατομμύριο παιδιά ηλικίας 2-17 ετών, έχουν βιώσει σωματική, σεξουαλική ή συναισθηματική βία ή παραμέληση κατά το παρελθόν έτος»

Global prevalence of past-year violence against children: a systematic review and minimum estimates. Hillis S, Mercy J, Amobi A, Kress H. Pediatrics 2016; 137(3): e20154079.

Η βία κατά των παιδιών έχει δια βίου επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία των παιδιών. Τα παιδιά σε σχέσεις ενδοοικογενειακής βίας βιώνουν σημαντικά τραύματα, ακόμη και αν είναι μάρτυρες βίας μέσα στην οικογένεια:

  • Μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές συμπεριφορές αντιμετώπισης και κινδύνου για την υγεία (κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών, υψηλότερα ποσοστά άγχους, κατάθλιψη, άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας και αυτοκτονία).
  • Μπορεί να βλάψει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος (επηρεάζει αρνητικά τη γνωστική ανάπτυξη και τα μειωμένα εκπαιδευτικά επιτεύγματα).
  • Μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο να γίνει θύμα ή / και δράστης αργότερα.

Πηγή: WHO Violence against children

Η ακόλουθη μελέτη περίπτωσης δείχνει αυτό:

Μελέτη περίπτωσης: Η ενδοοικογενειακή βία έχει αρνητικό αντίκτυπο στα παιδιά

Η Γκάμπι παντρεύτηκε τον σύζυγό της Νικ μετά από μια μακρά σχέση και λίγο αργότερα μετακόμισε στο οικογενειακό αγρόκτημα του συζύγου της. Το ζευγάρι ήταν ευτυχισμένο στο αγρόκτημα και σύντομα απέκτησε το πρώτο του παιδί. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η συμπεριφορά του Νικ άρχισε να αλλάζει και μέχρι τη στιγμή που γεννήθηκε η κόρη τους, η σχέση δεν είχε την ίδια αίσθηση όπως πριν. Ο Νικ φαινόταν αποτραβηγμένος και περνούσε μεγάλα χρονικά διαστήματα μόνος του. Άρχισε να θυμίζει στην Γκάμπι τον πατέρα του Νικ, ο οποίος ήταν πάντα μια αυστηρή παρουσία στη ζωή του.

Η συμπεριφορά του Νικ έγινε απειλητική και ελεγκτική, ειδικά σε σχέση με τα χρήματα και την κοινωνική επαφή. Ήταν όλο και πιο επιθετικός στις διαφωνίες και συχνά φώναζε και πετούσε αντικείμενα γύρω από το δωμάτιο. Η Γκάμπι πίστευε ότι, επειδή δεν την κακοποιούσε σωματικά, η συμπεριφορά του δεν χαρακτηριζόταν ως κακοποίηση. Ο Νικ δεν έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για την κόρη τους, Τζέιν, εκτός από όταν βρίσκονταν δημόσια, όπου φαινόταν να είναι ένας στοργικός πατέρας.

Η Τζέιν ήταν γενικά ένα παιδί με καλή συμπεριφορά, ωστόσο, η Γκάμπι διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να την αφήσει με κανέναν άλλο. Η Τζέιν έκλαιγε και ήταν εμφανώς στενοχωρημένη όταν η Γκάμπι την παρέδωσε σε κάποιον άλλο για να νοσηλευτεί. Αυτό ήταν αγχωτικό για την Γκάμπι και σήμαινε επίσης ότι οι κοινωνικές της δραστηριότητες περιορίστηκαν περαιτέρω.

Η Τζέιν χρειάστηκε πολύ χρόνο για να μπουσουλήσει, να περπατήσει και να αρχίσει να μιλάει. Οι συνήθειες ύπνου της διαταράχθηκαν και η Γκάμπι συχνά δεν κοιμόταν όλη τη νύχτα, ακόμα και όταν η Τζέιν ήταν άνω των 12 μηνών. Όταν η Τζέιν άρχισε να μιλάει, ανέπτυξε τραύλισμα και αυτό εμπόδισε περαιτέρω την ανάπτυξη της ομιλίας της. Η Γκάμπι ανησυχούσε πολύ για την Τζέιν. Ο οικογενειακός γιατρός τους είπε ότι αυτό ήταν φυσιολογικό για μερικά παιδιά και ότι, αν τα προβλήματα ομιλίας επέμεναν, θα μπορούσε πάντα να στείλει την Τζέιν σε ειδικό αργότερα.

Μετά από αρκετά χρόνια, η συμπεριφορά του Νικ έγινε απαράδεκτη για την Γκάμπι. Κατά τη διάρκεια των καβγάδων κρατούσε τώρα το τουφέκι που είχε για γεωργικούς σκοπούς και η Γκάμπι το θεωρούσε πολύ απειλητικό. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα αντικείμενα που πετούσε ο Νικ χτύπησαν την Γκάμπι και η ίδια φοβόταν όλο και περισσότερο για την κόρη τους. Η Γκάμπι αποφάσισε να φύγει και συμβουλεύτηκε την τοπική υπηρεσία γυναικών, η οποία τη βοήθησε να πάρει εντολή παρέμβασης εναντίον του Νικ.

Μόλις η Γκάμπι πήρε την Τζέιν μακριά από τον Νικ, η συμπεριφορά της άλλαξε. Η ανάπτυξη της Τζέιν φάνηκε να επιταχύνεται και η Γκάμπι δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί. Ως μέρος της συμβουλευτικής της σε μια τοπική υπηρεσία γυναικών, συζήτησε αυτό το θέμα και ο σύμβουλός της αναγνώρισε την αναπτυξιακή καθυστέρηση, τον τραυλισμό, τον εκνευρισμό και το άγχος αποχωρισμού ως αποτελέσματα της προηγούμενης κακοποιητικής κατάστασης της Τζέιν.

Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως μια χαμένη ευκαιρία ανίχνευσης της ενδοοικογενειακής βίας. Εάν ο οικογενειακός γιατρός είχε ρωτήσει την Γκάμπι ή τον Νικ (ο οποίος είχε παρουσιάσει χρόνιο πόνο στην πλάτη) για τη σχέση τους, για το τι συνέβαινε στην οικογένεια και συγκεκριμένα στην Τζέιν, η κατάσταση θα μπορούσε να είχε εντοπιστεί πολύ νωρίτερα.

Περαιτέρω εργασίες για προβληματισμό

(1) Τι θα μπορούσε να είχε γίνει καλύτερα από τους εμπλεκόμενους;

(2) Αφιερώστε λίγο χρόνο για να εξετάσετε ποιες υπηρεσίες και επαγγελματίες θα έπρεπε να έχουν εμπλακεί στην υποστήριξη ή / και την παροχή υπηρεσιών στην Γκάμπι από την αρχή.

Προσαρμοσμένο από μελέτη περίπτωσης από RACGP (2014): Abuse and Violence: Working with our patients in general practice

Ηλικιωμένος

«Περίπου 1 στα 6 άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
βίωσαν κάποια μορφή κακοποίησης σε κοινοτικά πλαίσια κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους”

WHO, 2022

Οι δράστες μπορεί να είναι:

  • Παιδιά, άλλα μέλη της οικογένειας και σύζυγοι καθώς και
  • Προσωπικό π.χ. σε οίκους ευγηρίας ή εγκαταστάσεις υποβοηθούμενης διαβίωσης

Δυσκολίες στην καταγγελία:

  • Φόβος αντιμετώπισης περαιτέρω κακοποίησης
  • Αυξημένη εξάρτηση από τους φροντιστές
  • Όσο αυξάνεται η ηλικία, η προθυμία και η ικανότητα να ξεφύγουν από τις κακοποιητικές σχέσεις μειώνονται.

Θυμηθείτε: Τα ηλικιωμένα θύματα ενδοοικογενειακής βίας μπορεί να είναι απρόθυμα να αποκαλύψουν την κακοποίηση. Μπορεί να ντρέπονται ή να θέλουν να βοηθήσουν και να προστατεύσουν το κακοποιητικό παιδί τους. Η καταγγελία ενδοοικογενειακής βίας στην αστυνομία μπορεί να τους κάνει να χάσουν την πιο σημαντική σχέση στη ζωή τους.

Μελέτη περίπτωσης: Κακοποίηση ηλικιωμένων

Η Winnie, ηλικίας 69 ετών, ζει μόνη της σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Είναι ασθενής σας εδώ και αρκετά χρόνια. Έχει σοβαρή αρθρίτιδα και χρειάζεται όλο και περισσότερη βοήθεια με τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Ακόμη και με τακτικές επισκέψεις από κοινοτικές υπηρεσίες, δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει, αλλά είναι ανένδοτη ότι δεν θέλει να πάει στο περιφερειακό νοσοκομείο.

Τελικά, μετακομίζει με την κόρη, τον σύζυγό της και τους μικρούς γιους τους. Οι γείτονες αρχίζουν να παραπονιούνται για το θόρυβο. Από τότε που η Winnie έχει μετακομίσει, δεν υπάρχει πολύς χώρος στο σπίτι και τα παιδιά τσακώνονται πιο συχνά, φωνάζουν και παίζουν έξω πιο συχνά. Η κόρη της Winnie δεν λαμβάνει καμία βοήθεια από τις αδελφές της και αναμένεται να αντιμετωπίσει το αυξημένο πλύσιμο, το μαγείρεμα και άλλα καθήκοντα χωρίς παράπονο.

Όταν κάνετε επισκέψεις στο σπίτι στη Winnie, παρατηρείτε ότι έχει σημάδια και μώλωπες στα χέρια και τον άνω κορμό της. Αυτά εξηγούνται από την κόρη της, η οποία λέει ότι γίνεται όλο και πιο αδέξια και συνεχίζει να χτυπάει σε πράγματα, επίσης η Winnie παίρνει αντιπηκτικά. Η Winnie κουνάει το κεφάλι της και δεν λέει τίποτα, όταν τη ρωτάτε αν όλα είναι εντάξει στο σπίτι, ακόμα και όταν της μιλάτε ιδιωτικά. Ανησυχείτε για το αν πρέπει να ανακινήσετε ζήτημα, καθώς δεν θέλετε να αναστατώσετε κανέναν εγείροντας ψευδή συναγερμό.

Προσαρμοσμένο από μελέτη περίπτωσης από RACGP (2014): Abuse and Violence: Working with our patients in general practice

Περαιτέρω ασκήσεις για προβληματισμό

Συζητήστε τη μελέτη περίπτωσης.

(1) Τι θα κάνατε όταν ήσασταν γιατρός της Winnie σε αυτή την κατάσταση;

(2) Ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για τη Winnie να υφίσταται ενδοοικογενειακή βία;

Έγκυες γυναίκες

«1 στις 4 γυναίκες βιώνει σωματική ή/και
σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στην Ευρώπη»

Image by Freepik

Η εγκυμοσύνη μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ενδοοικογενειακή βία και η συνεχιζόμενη βία μπορεί να κλιμακωθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κατά την περίοδο μετά τον τοκετό. Η εμπειρία ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ενέχει σοβαρούς κινδύνους τόσο για τη μητέρα όσο και για το αγέννητο παιδί. Οι πιθανότητες αποβολής, λοιμώξεων, πρόωρου τοκετού και βλάβης ή ακόμα και θανάτου στο μωρό αυξάνονται σε τέτοιες καταστάσεις.

Επιπλέον, η ενδοοικογενειακή βία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να έχει σημαντικές συναισθηματικές και ψυχικές συνέπειες για την υγεία. Το άγχος και η ένταση που προκαλείται από την παρουσία ενδοοικογενειακής βίας μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την ανάπτυξη του μωρού, καθώς και την ευημερία της μητέρας.

6. Δράστες ενδοοικογενειακής βίας

Σε περιπτώσεις ΕΒ είναι επίσης σημαντικό να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στον ρόλο του δράστη. Ο κύκλος της βίας δεν μπορεί να διακοπεί αν οι δράστες μείνουν εκτός. Ως εκ τούτου, υπάρχουν ιδρύματα και αρχές (υπηρεσίες δικαστικής επιτήρησης, υπηρεσίες αποφυλάκισης, συμβουλευτικά κέντρα ανδρών, φυλακές) που ειδικεύονται στη συνεργασία με άνδρες και γυναίκες δράστες. Οι γυναίκες μπορούν επίσης να είναι δράστες.

«Η εκστρατεία για τον τερματισμό της ενδοοικογενειακής βίας χρειάζεται τις φωνές ανδρών και γυναικών, αμφισβητώντας το πολιτιστικό, οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο στο οποίο όλοι βιώνουμε τον κόσμο»

Α.Υ. Δούκισσα της Κορνουάλης στο Φεστιβάλ Γυναικών του Κόσμου (Μάρτιος 2020), Εθνικό Κέντρο για την Ενδοοικογενειακή Βία, Ηνωμένο Βασίλειο
Ορισμός

Ο δράστης είναι ένα πρόσωπο που διαπράττει ή εν γνώσει του επιτρέπει να συμβούν πράξεις κακοποίησης, παραμέλησης ή εκμετάλλευσης. Μια πράξη μπορεί επίσης να ενεργοποιηθεί από τρίτο μέρος.


Το βίντεο εξηγεί ποιοι είναι οι δράστες της ενδοοικογενειακής βίας.

Ποιος είναι ο δράστης;

Όπως συμβαίνει με τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, κακοποιητές μπορεί να είναι οποιοδήποτε άτομο και να προέρχονται από κάθε ηλικία, φύλο, κοινωνικοοικονομική, φυλετική, εθνοτική, επαγγελματική, εκπαιδευτική και θρησκευτική ομάδα. Οι δράστες δεν είναι πάντα θυμωμένοι και εχθρικοί, αλλά μπορεί να είναι γοητευτικοί, ευχάριστοι και ευγενικοί. Διαφέρουν ως προς τα πρότυπα κακοποίησης και τα επίπεδα επικινδυνότητας.

Εάν δεν βλέπετε το βίντεο εδώ, χρησιμοποιήστε άλλο πρόγραμμα περιήγησης ή κάντε κλικ εδώ: www.youtube.com/watch?v=NjijqDbcuDs

Γιατί τα άτομα γίνονται καταχρηστικά;

Η ΕΒ είναι πολυπαραγοντική: η παρουσία αυτών των παραγόντων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για ΕΒ- αλλά κάθε δράστης και θύμα έχει το δικό του προφίλ κινδύνου.

  • Προσωπικοί, περιστασιακοί και κοινωνικοπολιτιστικοί παράγοντες επηρεάζουν την πιθανότητα κάποιος να γίνει βίαιος.
  • Ορισμένοι παράγοντες όπως η κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών, οι ρόλοι των φύλων, το τραύμα του παρελθόντος, η εγκυμοσύνη και η λοχεία, οι εμπειρίες παιδικής κακοποίησης μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ενδοοικογενειακής βίας.
  • Στη μονοδιάστατη, μονοκατευθυντική δυναμική της βίας, είναι εύκολο να γίνει διάκριση μεταξύ θύματος και δράστη, κάτι που συχνά παρατηρείται σε κακοποιητικές σχέσεις ή επιθέσεις της στιγμής.
  • Ωστόσο, ορισμένες σχέσεις περιλαμβάνουν αμφίδρομη βία, όπου και τα δύο άτομα εμπλέκονται σε βία σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, καθιστώντας δύσκολη τη διάκριση μεταξύ του δράστη και του θύματος.
  • Η αμφίδρομη βία είναι πιο συχνή σε σχέσεις όπου υπάρχουν προβλήματα εθισμού και των δυο εμπλεκομένων.
Ο τροχός της δύναμης και του ελέγχου

Στην ενδοοικογενειακή βία, ένα μοτίβο τακτικής χρησιμοποιείται από τους δράστες για να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν την εξουσία και τον έλεγχο πάνω στα θύματα και σε περιπτώσεις συντροφικής βίας για να τα κρατήσουν στη σχέση. Η πολυπλοκότητα δεν είναι εύκολο να φανεί σε μια ενιαία εικόνα, ωστόσο η δύναμη και ο έλεγχος που εισήχθησαν για πρώτη φορά το 1984 από το Πρόγραμμα Παρέμβασης για την Ενδοοικογενειακή Βία στο Duluth, MN είναι ένας καλός τρόπος για να κατανοήσουμε καλύτερα τη δυναμική μέσα στις σχέσεις ΕΒ. Το εσωτερικό του τροχού δημιουργεί λεπτές, συνεχείς συμπεριφορές με την πάροδο του χρόνου, ενώ ο εξωτερικός δακτύλιος αντιπροσωπεύει σωματική και σεξουαλική βία. (1)

Copyright by the Domestic Abuse Intervention Project
202 East Superior Street, Duluth, MN, 55802
218-722-2781
Εάν δεν βλέπετε το βίντεο εδώ, χρησιμοποιήστε άλλο πρόγραμμα περιήγησης ή κάντε κλικ εδώ: www.youtube.com/watch?v=5OrAdC6ySiY

Η σχέση μεταξύ παιδιών και δράστη και ο αντίκτυπός της

Image by rawpixel.com on Freepik

Τα παιδιά συχνά θεωρούνται ως τα «αθέατα» ή «αόρατα» θύματα μέσα στις οικογένειες που πλήττονται από ενδοοικογενειακή βία. Τα παιδιά που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία μπορεί να εμφανίσουν σωματικές εκδηλώσεις που συνδέονται με τραύμα και άγχος.

Η μαρτυρία της κακοποίησης οδηγεί σε ένα μείγμα συναισθημάτων στα παιδιά: άγχος, φόβο, θυμό, στοργή, πίστη και αγάπη προς τον κακοποιό. Τα παιδιά μπορεί να κατευθύνουν το θυμό τους προς το θύμα αντί να αντιμετωπίσουν άμεσα τον δράστη. Μερικά παιδιά μπορεί να επιθυμούν μια θετική σύνδεση με τον κακοποιητή.

Τα παιδιά που είναι μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας έχουν αυξημένη πιθανότητα να συνάψουν κακοποιητική σχέση κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους, είτε ως δράστες είτε ως θύματα.

Οι γυναίκες ως δράστες

Στην έρευνα και τη βιβλιογραφία, ελάχιστη προσοχή έχει δοθεί στο ρόλο των γυναικών, ιδίως των μητέρων, ως δραστών ή μαρτύρων ενδοοικογενειακής βίας.

Μια μελέτη (2021) έδειξε ότι «ο γενικός πληθυσμός υποτιμά τη συμμετοχή των βιολογικών μητέρων στη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι οι γυναίκες δράστες αντιπροσωπεύουν ένα μάλλον μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό των δραστών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Επιπλέον, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μητέρες παίζουν έναν ρόλο στη σεξουαλική κακοποίηση – είτε ως δράστες είτε ως θεατές – που έχει υποτιμηθεί μέχρι στιγμής».

Συνεργασία με δράστες

Η συνεργασία με τους δράστες αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας, ιδίως της ενδοσυντροφικής βίας.

Βρείτε εδώ έναν διαδραστικό χάρτη των προγραμμάτων δραστών, των ερευνητών, καθώς και των υπηρεσιών υποστήριξης θυμάτων.


Πηγές

Συνηθέστερες μορφές βίας στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας
Ειδικές μορφές βίας στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας

FGM/C

Femicide

CAPVA

Reproductive coercion

  • (1): Grace KT, Anderson JC (October 2018). “Reproductive Coercion: A Systematic Review”. Trauma, Violence & Abuse. 19 (4): 371–390. doi:10.1177/1524838016663935. PMC 5577387. PMID 27535921.
Θύματα ενδοοικογενειακής βίας

People with disability, impairment and mental illness

Elderly abuse/maltreatment

Honour-related violence

Δράστες ενδοοικογενειακής βίας
Πηγές

The wheel of Power and Control

(1) Wheel of Power and Control

Women as perpetrator

(1) Gerke J, Lipke K, Fegert JM, Rassenhofer M. Mothers as perpetrators and bystanders of child sexual abuse. Child Abuse Negl. 2021 Jul;117:105068. doi: 10.1016/j.chiabu.2021.105068. Epub 2021 Apr 17. PMID: 33878645.

Relationship between children and the perpetrator and it’s impact

(1) Humphreys, C. and Houghton, C. (2008), Literature Review: Better outcomes for children and young people exposed to domestic abuse – directions for good practice, Edinburgh: Scottish Government